Kabızlık Nedir ?

Kabızlık Yakınması Olan Hastanın Birinci Basamakta Yönetimi

Kabızlık toplumda sık görülen bir semptom olarak karşımıza çıkmaktadır. Sağlık merkezlerine başvuru ve tedavisi nedeniyle yüksek oranda maliyete neden olmaktadır. Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl 2,5 milyon kişi kabızlık yakınmasıyla bir hekime başvurmakta ve laksatifler (gevşetici-müshil) için her yıl 800 milyon dolardan fazla harcama yapılmaktadır.

Kabızlık bir çok nedenden ötürü ortaya çıkabilmektedir. Hastalık ; çevresel, yapısal, sistematik , nörolojik hastalıklara ve ilaçlara sekonder(ikincil) olarak ortaya çıkabilir. Tanı aşamasında; hikaye, fizik muayene ve laboratuvar testleri önemlidir. Tedavi aşamasında ise, en önemli vurgulanması gereken, yaşam tarzı değişiklikleridir. Hastaların özelliklerine bağlı olarak bir çok tedavi alternatifleri bulunmaktadır. (Korkmaz, 2011:35)

Kabızlık toplumda sık karşılaşılan bir semptom olup, kullanılan tanımlara göre farklılık göstermekle birlikte %2-28 arasında saptanan bir sağlık problemidir. Gelişmiş ülkelerde kabızlık yakınması olanların ancak üçte biri hekime başvurmaktadır. Yaşam kalitesini çok düşürmedikçe önemsiz bir semptom olarak görülse de; hastaların kullandığı ilaçlar ve sağlık kurumlarına yaptığı başvurular nedeniyle maliyeti yüksek bir yakınmadır. (Korkmaz, 2011:36)

Kabızlık Tanımı

Hastalar kabızlığı farklı şekillerde tanımlarlar. Genelde kabızlık; sert dışkılama, dışkı sayısının normalden az olması, yoğun ıkınma gerekliliği, tam boşalamama, dışkı sayısının seyrekliği, dışkılama için anüs ve vajina çevresine parmakla bası yapma şeklinde tanımlanır. (Korkmaz, 2011:36)

Genellikle hastanın bağırsak fonksiyonlarında anormallik hissetmesidir ve az sayıda dışkılamayla birlikte hastalar alt karın bölgesinde rahatsızlık, gerginlik ve şişkinlik tarif ederler. Her şeyden önce kabızlık bir hastalık değil, kişiden kişiye değişen ve farklı şekillerde yorumlanan subjektif bir semptomdur. (Bengi, 2014:72)

Kabızlığın Sebepleri Nelerdir ?

Kronik kabızlığın sebepleri çeşitlidir. Sıklıkla sebep; yeterli su ve liften zengin diyetin alınmaması ve hareketsiz yaşam alışkanlıklarıdır, ayrıca başka sebeplerle alınan bazı ilaçların (antidepresanlar, demir takviyeleri vb.) da yan etki olarak kabızlığa yol açtığı unutulmamalıdır. Daha nadir olarak ise metabolik hastalıklar (diabetes mellitus, hipotiroidizm, hiperkalsemi), ağır metal zehirlenmeleri, nörolojik hastalıklar (multiple skleroz, Parkinson hastalığı, inmeler, Alzheimer hastalığı), spinal kord yaralanmaları ya da hastalıkları ve obstrüktif anorektal hastalıklar kabızlığa yol açar. (Ersoy, 2020:122)

Kabızlığa ne sebep olur? Kabızlığı anlamak için, kolonun veya kalın bağırsağın nasıl çalıştığını bilmek yardımcı olur (Şekil 1). Yiyeceklerin özü ve besinleri, yiyecekler kalın bağırsak içine girmeden önce, çoğunlukla ve en fazla ince bağırsakta emilmiş olur. Gıda kolondan geçerken, kolon suyu yiyeceklerden emer ve onu dışkıya dönüştürür. Kolondaki kas kasılmalarının kütle dalgaları, gün içerisinde aralıklarla meydana gelir ve dışkıyı rektuma doğru iter. Dışkı, rektuma ulaştığı zaman, suyun çoğu emilir ve sosis şeklini aldığından, geçmesi kolaydır. Kabızlık, kolon çok fazla su emdiğinde veya kolonun kas kasılmaları yavaş ve tembel olduğunda oluşur. Bu, dışkının kolondan çok yavaş hareket ettiğini ve sonuç olarak dışkının sert ve kuru hale gelebileceğini gösterir.

Yaygın kabızlık nedenleri şunlardır:

• Düzensiz yemekler ve diyette yetersiz lif

• Fiziksel aktivite eksikliği (özellikle yaşlılarda)

• İlaçlar örn. ağrı kesiciler (özellikle uyuşturucu), alüminyum ve kalsiyum içeren antasitler, bazı tansiyon ilaçları (kalsiyum kanal blokerleri), anti-Parkinson ilaçları, antispazmodikler, antidepresanlar, demir takviyeleri, diüretikler, antikonvülzanlar

• İrritabl bağırsak sendromu

• Hamilelik, yaşlanma ve seyahat gibi yaşam veya rutindeki değişiklikler

• Laksatiflerin kötüye kullanılması

• Bağırsak hareketi dürtüsünü görmezden gelmek

• Dehidrasyon

• Felç gibi spesifik hastalıklar veya durumlar (en yaygın)

• Kolon ve rektum ile ilgili problemler • bağırsak fonksiyonu ile ilgili sorunlar (kronik idiyopatik kabızlık)

Kabızlık nasıl teşhis edilir?

Kabızlık genellikle semptomlara ve fizik muayeneye göre teşhis edilebilir. Doktorunuz ayrıca, önceki 12 ay içinde en az 12 hafta boyunca (her zaman ardışık olmamak kaydıyla) aşağıdaki belirtilerden herhangi ikisinin varlığını göstermenizi bir rehber olarak kullanabilir :

• Haftada üçten az bağırsak hareketi

• Bağırsak hareketleri sırasında zorlanma

• Topaklı veya sert dışkı

• Bağırsağınızın eksik boşaltılması hissi

• Anorektal tıkanıklık / obstrüksiyon hissi

Kabızlık nasıl tedavi edilir? 

Çoğu insan, bir sağlık hizmeti sağlayıcısını görmeden evde kabızlığı tedavi eder. Kabızlığın kendi kendine tedavisinde reçetesiz satılan laksatifler en yaygın yardımcıdır. Amerika’da her yıl 725 milyon dolar laksatif ürünlere harcanıyor. Sorun varsa doktorunuzla konuşmanız önemlidir:

• Yeni başlaması (ör. Normal düzeninizde bir değişiklik olması).

• Üç haftadan uzun sürmesi.

• Şiddetlenmesi

• Tuvalet kağıdı üzerindeki kan görülmesi, kilo kaybı, ateş veya güçsüzlük gibi diğer ilgili özelliklerle ilişkilenmesi

Davranış tedavisi

Yaşam Tarzı Değişiklikleri Bağırsaklar, özellikle kahvaltıdan sonra yemeklerin ardından çok aktiftir. Bu genellikle dışkıların en rahatça geçeceği zamandır. Bağırsaklarınızı rahatlatmak için gereken ilk hissi aldığınızda tuvalete gidin; beklemeyin. Vücudunuzun bağırsak hareketi için sinyallerini görmezden gelirseniz, sinyaller zamanla zayıflar ve zayıflar. Bu sinyallere çok dikkat edin ve bağırsak hareketine sahip olmak için yeterince zaman ayırın. Sıcak bir içecek, ör. sabahları çay veya kahve, bağırsak kasılmalarını harekete geçirebilir ve düzenli günlük egzersiz de bağırsak hareketlerini teşvik edebilir.

Tuvalete düzgün oturmak

Tuvalete oturma şekliniz, bağırsaklarınızın boşalmasına kolaylık için büyük bir fark yaratabilir. Doğru pozisyon rektum açısını (sırt pasajı) iyileştirir, kaslarınızın verimli çalışmasına yardımcı olur ve zorlanmayı önler. Aşağıdaki tekniği kullanarak tuvalette “çömelme” tipi bir pozisyon almayı hedeflemelisiniz:

Tuvalete bacağınızı kalça genişliğinden ayırarak rahatça oturun.

• Ayaklarınızı yaklaşık 20 cm yüksekliğinde bir ayak tabanına yerleştirin.

• Kalçalardan öne doğru eğilin ve önkollarınızı uyluğunuz üzerinde dinlendirin.

• Rahatlayın ve normal nefes alın; nefesinizi tutmamalısınız.

• Karın kaslarınızı dışarı doğru şişirerek bel çevrenizi genişletin.

• Anüsünüzü (makatınızı) rahatlatın.

• Karın kaslarınızı yavaşça fakat kesin olarak tersi yönde aşağı doğru anüsünüze doğru itmek için bir pompa olarak kullanın.

• On dakikadan uzun oturmayınız. Eğer bağırsaklarınız rahatlamazsa, daha sonra tekrar deneyin.

Diyet

Düzenli yemek yeme ve yeterli sıvı alımına sahip olmak, iyi barsak fonksiyonu için en önemli faktörlerdir. Yeterince lifli bir diyet (her gün 20 ila 35 gram), vücudun yumuşak, büyük dışkı oluşturmasına yardımcı olur. Ancak, büyük miktarlarda lif tüketen bazı insanlar için karın şişkinliği veya gaza neden olabilir. Gerektiğinde çözünmez lif (kepek tipi fiber) yerine daha fazla çözünür (meyve, sebze ve yulaf) kullanarak lifinizi arttırmaya çalışın. Küçük bir miktarla başlayın ve dışkınız daha yumuşak ve daha sık hale gelene kadar yavaşça artırın.

Kabızlığa eğilimli insanlar için, dondurma, peynir, et ve işlenmiş gıdalar gibi çok az lif içeren veya lifsiz yiyecekleri sınırlamak da önemlidir. Dehidrasyonu önlemek ve kabızlığa yardımcı olmak için, her gün 1,5 ila 2.0 L su veya meyve / sebze suları gibi diğer sıvıları içebilirsiniz.

Verilere dayalı ve bilimselliği kanıtlanmış bu bilgiler ışığında, kabızlığı desteklemenin ve hatta önlemenin şartlarından en başta kaliteli, canlı su içmek olduğunu söyleyebiliriz. Yukarıda da bahsetmiş olduğumuz gibi bir insanın günlük 2 LT. su içmesi kabızlığın yanı sıra kendi sağlığı için de büyük önem taşımaktadır. Bu noktada günlük beslenmemizde en önemli gıdamız,

Mineralli Alkali Canlı Sudur.

Burada açıklamalarıma geçmeden önce CANLI SU NEDİR ? Konulu videomu seninle paylaşmak istiyorum.